[img]https://www.vilajar.com/Dashboard/GetArticleImage/7426[/img]
باغ دولت آباد یزد از جمله بزرگترین باغ های ایران به شمار می آید که برای بازدید از زیبایی های آن می بایست به استان یزد سفر کنید.
در سال 1160 هجری قمری که مصادف با اواخر دوره افشاریه بود، حاکم و والی یزد، محمد تقی خان بافقی ملقب به خان بزرگ، سرسلسله خاندان خوانین یزد، باغی را بنا نهاد که به عنوان محل اقامت حاکم وقت مورد استفاده قرار می گرفت.
این مجموعه چشم نواز به هشت باغ دولت آباد مشهور گشت و امروزه به عنوان اثری ارزشمند از دوره ‌های افشاریه و زندیه به جای مانده است.
جالب است بدانید که باغ دولت آباد در زمان محمد تقی خان، در خارج از حصار شهر یزد قرار داشت و سمت شمالی باغ به خیابانی پر درخت منتهی می شد. تعداد این درختان به قدری بود که مانع دید به داخل باغ می گردید به طوریکه این خیابان با عرض نزدیک به 5 متر و طولی بیش از 20 کیلومتر تا رحیم آباد، به خیابان هزار درخت شهرت داشت. بخش غربی باغ نیز به مسیر رودخانه ای خشک منتهی می گردید.
با گسترش شهر در دوران قاجاریه، این باغ به دروازه چهارمنار (یکی از دروازه های شهر یزد) متصل گشت اما همچنان خارج از محدوده شهر بود. با گذر زمان و توسعه شهر، ساختمان ها پیرامون باغ را فرا گرفتند و به تدریج باغ در مرکز شهر قرار گرفت.
مرحوم محمدتقی خان در اواخر زندگی خود مجموعه باغ دولت آباد، قنات دولت آباد و بخشی از زمین هایی را که به وسیله ی این قنات آبیاری می شد، وقف چهارده معصوم نمود. وی همچنین بخشی از این اراضی را به فرزند خود بخشید تا آنها را اداره کند.
درب اصلی این باغ عظیم در خیابان شهید رجایی قرار گرفته ‌است و درب دیگر آن در بلوار دولت آباد یزد می باشد.
باغ دولت آباد یزد که وسعت آن به 6.4 هکتار می رسد مرتفع ترین بادگیر ایران را در خود جای داده است. بادگیر باغ دولت آباد بر روی هشتی قرار دارد و یکی از شاخص ترین نماد های این باغ به شمار می آید که با ارتفاع 33.8 متر، عنوان بلندترین بادگیر خشتی جهان را کسب کرده است.
این بادگیر، هشت ضلعی و به شکل منشوری است و یک حوض در زیر آن قرار دارد. ساختار بادگیر به گونه ای است که هنگام وزش باد در هر جهت، بادگیر بتواند به راحتی و به سرعت، آن را به قسمت زیرین هدایت نماید. سپس باد به سطح آب حوض می رسد و هوای خنکی را داخل بنا به جریان می اندازد. تلفیق باد و آب، هوای خنک زیر بادگیر را به قسمت شاه نشین و تالارها رسانده و همچون کولری فضا را خنک می نماید.
این مجموعه عظیم از بخش های متعددی از جمله عمارت تالار آیینه، عمارت سردر، عمارت بهشت آیین، عمارت بادگیر، عمارت حرمخانه یا حرمسرا، عمارت تهرانی، عمارت مستخدمین یا خانه خدم و حشم و آشپزخانه ها و دیوان خانه به شکل مثمن، ساباط، آب انبار، درشکه خانه، اصطبل تابستانه و زمستانه و همچنین قنات، حوض ها و جداول آب متعدد تشکیل شده است.
قنات باستانی دولت آباد از لحاظ قدمت و وسعت، بسیار با اهمیت است. این قنات از بهم پیوستن 5 رشته قنات در 200 سال پیش تشکیل شده و از ارتفاعات مهریز سرچشمه گرفته و پس از سیراب نمودن بخشی از اراضی مهریز و به کار انداختن چند آسیاب آبی و با طی مسافتی بالغ بر 50 کیلومتر به یزد می رسد.
برای دسترسی به باغ دولت آباد یزد می بایست به استان یزد، بلوار دولت آباد، خیابان شهید رجایی سفر کنید.