کمیته بین المللی صلیب سرخ انجمن سازمان غیردولتی آدم دوست ها ه است که مقر اصلی آن در شهر ژنو سوئیس است.
کمیته بین المللی صلیب سرخ چه سازمانی است
ایده تأسیس این سازمان بعد از جنگ داخلی ایتالیا در سال ۱۸۵۹ توسط سوئیسی به نام هنری دونانت بیان شد پس در سال ۱۸۶۳ با همراهی چهار نفر دیگر بنیان گذاری شد.
کمیته بین المللی صلیب سرخ یکی از اعضای نهضت بین المللی صلیب سرخ و هلال احمر است. نهضت جهان ی صلیب سرخ، سازمان بین المللی است که وظیفه کمک رسانی به افراد آسیب دیده از حوادث طبیعی تهیه و تولید دست بشر را در سطح جهان برعهده دارد.
صلیب سرخ با تلاش چه فردی تاسیس شد
در سال ۱۸۵۹ میلادی تاجر جوان سویسی هانری دونانت به قصد انجام معلت ات تجاری از شمال ایتالیا عبور کردن می کرد.
که یک روز قبل از آن جنگ خونینی بین نیروهای فرانسوی و ایتالیایی از یکسو قوای اتریشی از طرف دیگر در شمال ایتالیا در منطقه بنام سولفرینو بوقوع پیوسته بود . درین جنگ بیش از سیصدو بیست هزار تن نیروهای رزمی طرفین باهم درگیر بودند، که درنتیجه حدود چهل هزارتن کشته وزخمی در میدان جنگ بدون پرستاری بجا مانده بودند.
کثرت تعداد زخمی ها سبب شده بود که کارکنان پزشکی نظامی به وضعیت اسفبار آنان نتوانند رسیدگی کنند. زخمی های جنگ در حالت مرگبار و وخیمی قرار داشتند، آنان با مشاهده هرکس با ناله والارتباط طلب یاری می کردند، وبا گذشت هر ساعت چندین نفر جانشانرا از دست می دادند. فریاد صداهای هولناک از هرسو بگوش می رسید، در نتیجه هانری دونانت با مشاهده چنین وضعیت ناهنجار تحریک واز ماموریتی که پیشروداشت منصرف می شود، وی به نگهداری و مداوای زخمی ها مشغول می شود و از ساکنان نزدیک منطقه سالفرینو دعوت می نماید تا در این امر آدم دوست ها هبه او کمک کنند، این باعث شد که جهت اولین بار گروهداوطلبان را به منظور بهبود مجروحان جنگ تشکیل داده شود، ومیزان پولی راکه جهت تجارت همراه داشت برای مداوای زخمی ها به استفاده برساند.
زمانی که هانری دونانت از معالجه مجروحان فارغ می شود به سویس باز می گردد، کابوس رویای جنگ و پیامد های ناگوار آن، همـواره او را آزار می داد.
این سبب شد که در سال ۱۸۶۲ م کتابی را تحت عنوان ( خاطره سالفرینو ) به خرج شخصی اش منتشر ساخت. او دراین کتاب ضمن شرح جریان جنگ سالفرینو عواقب ناگوار جنگ دو توصیه کلیدی را نیز در آن گنجانید.
توصیه اولی او این بود: که این امکان وجود ندارد که درحالت صلح دواطلبان تربیت شوند تادر حالت جنگ این دواطلبان به بهبود مجروحان جنگ بپردازند.
توصیه دومی هانری دونانت چنین بود : باید قوانینی ایجاد شوند که مصونیت این دواطلبان را در میدانهای جنگ تامین نماید به جمله دیگر نیروهای متخاصم نباید این داوطلبان را که مشغول معالجه زخمی های جنگ هستند مورد حمله قرار دهند.
تاریخچه ورود ایران به کنوانسیون بین المللی صلیب سرخ
نخستین تلاش ایرانیان برای پیوستن به کنوانسیون های بین المللی درمورد تشکیلات بین المللی صلیب سرخ به زمان پادشاهی ناصرالدین شاه قاجار باز می گردد. ایران در حکومت او در دسامبر سال ۱۸۷۴/شوال ۱۲۹۱، کنوانسیون مصوب ۱۸۶۴ ژنو را پذیرفت. ولی عملاً برای دهها سال بعد از این تاریخ هیچ گونه اقدامی برای تأسیس مؤسسه، یا سازمانی که علت اجرایی این کنوانسیون در ایران باشد صورت نگرفت.
در طی این سالها، جدی ترین تلاش ایران در این زمینه، اعزام نماینده ای به سومین کنفرانس بین المللی صلیب سرخ در ژنو در سال بود. در این کنفرانس، عبدالصمد ممتازالسلطنه سیاست مدار و وزیر مختار ایران در پاریس، نقش زیاد مهمی در تبیین نگرش جوامع اسلامی به نشان بین المللی صلیب سرخ داشت توانست موافقت کنفرانس را در پذیرش نشان شیر خورشید سرخ به عنوان نشان رسمی دولت ایران برای جمعیت اخذ نماید.
این نشان چند سال بعد از این زمان مورد تأیید کنفرانس دیپلماتیک صلیب سرخ در ژنو قرارگرفت. اگر چه همچنان هیچ نهادی از طرف دولت ایران جهت انجام وظایف مربوط به صلیب سرخ بوجود نیامد. کار های مربوط به این مؤسسه تنها در اثر تلاش های شخصی افراد و به صورت غیرمتواتر انجام می شود. از عبارت ، تلاش های دکتر امیرخان اعلم (مشهور به امیراعلم، از عبارت دانش آموختگان ایرانی در اروپا در رشته پزشکی و از بنیانگذاران چند بیمارستان به سبک غربی در ایران) در خلال جنگ های داخلی ایران بین مستبدین و مشروطه خواهان در سالهای بعد از پیروزی انقلاب مشروطیت ایران بود
نشان شیر خورشید سرخ
در سال ۱۹۲۹ کنوانسیون ژنو در سومین نشست خود بعد از به انتها رسیدن جنگ جهان ی اول که در کشور سویس شهر ژنو بر گزار شد نماینده دولت ایران و دولت ترکیه از مجموعه کنندگان در کنفرانس خواستند که نشان شیر و خورشید (ایران) و هلال احمر (ترکیه) در همه جهان به رسمیت شناخته شود. .این کنوانسیون پروانه داد که ایران از نشان خود یعنی نشان شیر خورشید سرخ ایران و ترکیه از نشان هلال احمر مصرف کنند و این دو نشان از جانب کنوانسیون به رسمیت شناخته شد.
در سال ۴ سپتامبر ۱۹۸۰ بعد از انقلاب اسلامی ۱۳۵۷، حکومت اسلامی رسماً اعلام کرد که نشان شیر و خورشید را دیگر استفاده نکرده از این پس فقط از نشان هلال احمر استفاده خواهد نمود.در۲۳ ژوئیه ۲۰۰۰ حکومت جمهوری اسلامی به دولت سویس اعلام داشت که حق این را محفوظ می دارد که هر گاه که بخواهداز نشان شیر و خورشید سرخ دوباره استفاده نماید از وزارت خارجه سویس در خواست کرد که دولت سویس دیگر کشورهای عضو کنوانسیون ژنو ۱۹۴۹ از تصمیم جمهوری اسلامی ایران آگاه سازد.
پذیرش نماد شیر و خورشید سرخ
یک دهه بعد از اتمام جنگ جهان ی اول، کنفرانس مهم دیپلمات های جهان در سال ۱۹۲۹ میلادی در شهر ژنو، عرصه زیاد مهمی جهت افرادی بود که می کوشیدند از آنچه «فجایع جنگ» می نامیدند، بکاهند. یکی از موضوعات اصلی این کنفرانس نیز، مصونیت امدادرسانان در زمان جنگ بود که با تذکر به چندین تجربه موفق قبلی، با استقبال اکثر کشورهای جهان همراه بود.
کشورهای مصر ترکیه رسماً درخواست کردند که کشورهای اسلامی مجوز داشته باشند، از آرم «هلال احمر» برای گروههای امدادرسان در زمان جنگ استفاده کنند. کشور ایران هم رسماً در خواست کرد که به جای صلیب سرخ هلال احمر، نشان برای خود را داشته باشد: «شیر خورشید سرخ» که نمادی ملی بود بر پرچم ایران جای داشت. این درخواست ها مباحث وسیع ای را به دنبال داشت و با مخالفت های بسياري رو به رو شد. سرانجام کشورهای جهان درخواست ایران را پذیرفتند اما برای استفاده از هلال احمر، مصرف از این نشان را به کشورهای مصر ترکیه محدود کردند و سال ها بعد کشورهای اسلامی دیگر نیز مجوز پیدا کردن د تا از هلال احمر استفاده کنند.
تاسیس جمعیت شیر خورشید سرخ
نخستین رویکرد تشکیل مؤسسه خیریه امدادی در ایران تحت پشتیبانی دولت در سال ۱۳۰۱ خورشیدی صورت گرفت. در این سال به تلاش دکتر امیراعلم اقداماتی جهت تأسیس شیر و خورشید با پشتیبانی دولت انجام شد. در سال ۱۳۰۱، دکتر امیراعلم مقررات وضع شده از طرف صلیب سرخ جهان ی جهت جمعیت ها را ترجمه در اختیار احمد شاه قاجار، پادشاه زمان ایران قرارداد تا شاه آن را تحقيق کرده و مقدمات تشکیل جمعیت فراهم شود.
بر اساس این متن ترجمه شده، نظامنامـه مهم (اساسنامـه ) جمعیت شیرو خورشید سرخ ایران تولید و ساخت و در اسفند ماه ۱۳۰۱ شمسی به امضای ولیعهد، محمد حسن میرزای قاجار رسید. این اساسنامـه در ۱۰ فصل ۶۰ ماده تهیه و تولید شده و مساوی مقدمهٔ آن، ریاست افتخاری جمعیت با ولیعهد بود.
اگر چه به روایت دکتر امیراعلم، شاه و ولیعهد با طفره رفتن های مکرر، از شرکـت در مجلس که به منظور افتتاح جمعیت برپا شده بود، خودداری کردند، اما نخستین جلسه رسمی کمیته مرکزی جمعیت در مرداد ماه سال ۱۳۰۲ تشکیل گردید. جمعیت شیر و خورشید سرخ نخستین و بزرگترین جمعیت خیریه ایران است که عهده دار وظایف مهم متعددی در موارد مربوط به امداد رسانی در حوادث غیرمترقبه و امدادی، تأسیس بیمارستان و بهبود گاه، تهیه و تولید دارو تجهیزات پزشکی، تربیت پرستار، مراقبت از کودکان بی سرپرست، ارائه برنامـه های مخصوص برای جوانان بعضی کار های عمرانی در داخل و خارج از کشور بوده است.
هلال احمر ايران
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در بهمن ماه ۱۳۵۷، دولت ایران در سال ۱۹۸۰ رسماً به فدراسیون جهان ی اعلام کرد که از این پس به جای نماد شیر خورشید سرخ، شبیه دیگر کشورهای اسلامی از «هلال احمر» استفاده خواهد کرد. فدراسیون جهان ی صلیب سرخ هلال احمر نیز اعلام کرد که استفاده از آرم «شیر خورشید سرخ» به شکلی انحصاری در اختیار ایران است و اگر نظام سیاسی موجود، تمایلی به استفاده از این آرم ندارد، این حق ملغی نمی شود.
بنا به اعلام این فدراسیون، دولت ایران در هر زمانی که بخواهد می تواند از نشان شیر خورشید سرخ مصرف نماید و همه کشورهای عضو فدراسیون بایستی به این آرم احترام بگذارند و این آرم، بار حقوقی کاملاً مساوی با صلیب سرخ هلال احمر دارد.