۱ چگونه کودک بیش فعال را شناخته و به او کمک کنیم علائم بیش فعالی از نوع فزون جنبشی و اختلال - توجه به جزئیات و بی دقتی در تکالیف مدرسه یا سایر فعالیت ها - دائماً در حال تقلا و حرکتتند، بیش از اندازه فعالند. - اغلب به صورت لاینقطع حرف می زنند. - حرف هایی بی ربط به موضوع از دهان شان به طور غیر ارادی خارج می شود. - کارهایی آنی و بدون تأمل انجام می دهند و کمتر قبل از انجام کارها فکر می کنند. - گاهی خود را بی دلیل در معرض خطرات قرار می دهند. - در تمرکز کردن مشکل دارند. - اغلب متوجه هستند که دیگران چه انتظاری از آنان دارند، اما چون نمی تونند آرام بنشینند و دقت کنند تا به جزئیات توجه کنند، برآورده ساختن این انتظارات برای شان مشکل است. - در حفظ دقت و توجه در طی فعالیت ها دچار مشکل هستند. - مشکل آشکار در گوش دادن و پیروی از دستورات دارند. - دچار بی نظمی هستند. - از کارهایی که به تلاش ذهنی و تفکر نیاز دارد اجتناب می کنند. - اسباب بازی ها و وسایل خود را گم می کنند. - واکنش بیش از اندازه به محرک ها نشان می دهند. - فراموشی در فعالیت های روزانه دارند. ( نا گفته نماند در سنین خردسالی هم اگر کودک مضطرب یا هیجان زده باشد، چنین رفتارهایی انجام می دهد.) اما این علائم در کودک بیش فعال مدت زمان طولانی وجود دارد و در شرایط و محیط های مختلف روی می دهد. ۲ چگونه کودک بیش فعال را شناخته و به او کمک کنیم علائم بیش فعالی از نوع بیش فعالی بر انگیخته - دچار بی قراری و نا آرامی هستند. - مشکل در حفظ حالت نشسته دارند. - بیش از حد بالا و پایین می پرند یا می دوند. - ناتوان از بازی در سکوت هستند. - به نظر می رسد که همیشه در حرکت و آماده رفتن هستند. - زیاد صحبت می کنند. - قبل از اینکه سؤال تمام شود، پاسخ می دهند. - تحمل منتظر ایستادن در صف را ندارد. - حرف دیگران را قطع و بی ادبانه وارد بحث دیگران می شوند. ۳ نوع سوم بیش فعالی که شایع تر است شامل ترکیبی از علام نوع اول و دوم است. بزرگ کردن این کودکان اگر چه کار ساده ای نیست، اما نباید فراموش کرد که آن ها ذاتاً بد نیستند و بدون درمان دارویی یا رفتار درمانی نمی توانند رفتار خود را کنترل کنند. ۴ تشخیص بیش فعالی در بسیاری موارد توسط پزشک عمومی است ولی تشخیص برای این اختلال به یک ارزیابی کامل نیاز دارد. اگر تشخیص قطعی نشده باشد تشخیص های دیگری مانند ناتوانی اختلال یادگیری یا افسردگی و … داده می شود. ممکن است کودک به متخصص مغز و اعصاب، روان پزشک و یا روان شناس ارجاع داده شود. در نهایت علائم و اطلاعات جمع آوری شده و تشخیص داده می شود و درمان آغاز می شود. برای تشخیص علائم بیش فعالی باید به نکات زیر توجه شود. - علائم و رفتارهای کودک باید قبل از ۷ سالگی بروز داده شود. - این رفتارها در مقایسه با کودکان هم سن و سال آنها شدید تر باشد. - علائم حداقل ۶ ماه ادامه داشته باشد. - این علائم بر روی حداقل دو زمینه زندگی کودک مانند مدرسه، خانه، پرستار کودک، دوستان و … تاثیر داشته باشد. ۵ تا حدود سال۱۹۸۰ تصور می شد که این نشانگان ترکیبی از ناتوانایی های رفتاری-حرکتی-ادراکی و شناختی است که درآن زمان با اسامی مختلفی نسبت به آنچه که امروزه با نام کم توجهی بیش فعالی می شناسیم شناخته شده است، از قبیل آسیب خفیف مغز، اختلال عملکرد خفیف مخ و پر تحرکی. طفل با توجه به سن عقلی و تقویمی اش علائمی از خود بروز می دهد مبنی بر اینکه نا متناسب با مرحله رشدی که در آن قرار دارد، تکانش (فاقد خویشتن داری) است و میزان توجه و فعالیت او زیاد است. این علائم باید توسط افراد بزرگسالی از قبیل والدین و معلمین که در اطراف کودک هستند گزارش شوند. از آنجا که نشانه ها متغیر هستند، ممکن است فرد درمانگر مستقیماً آنها را مشاهده نکند. ۶ توصیفی که از کودک بیش فعال می شود: - دامنه توجه کوتاهی دارند. - کارها را ادامه نمیدهند و به راحتی حواس شان پرت می شود. - بیشتر این افراد فراموشکار اما اغلب بسیار خلاق و کنجکاو هستند. - سوال کردن را دوست دارند. ۷ اگر تکنیک های رفتاری و مهارت های لازم را به این کودکان بدهیم اغلب می آموزند چگونه زندگی خود را اداره کنند و شغلی داشته باشند که به آنان اجازه دهد از توانایی هایی که دارند به خوبی استفاده کنند. اما بسیاری از این افراد در خانه و محل کار با مشکل مواجه اند. در بزرگسالی آمار طلاق در این افراد بالا و احتمال کشیدن سیگار و سوء مصرف مواد مخدر نیز بیشتر است. تعداد کمی از این افراد وارد دانشگاه می شوند و مقدار کمتری فارغ التحصیل می شوند. ناگفته نماند که این موارد مربوط به بیش فعالی نوع سوم است والا در بسیاری از موارد با دارویی که از طرف پزشک تجویز می شود و تحت نظر روان پزشک و روان شناس تعداد زیادی از این افراد درمان و حتی در مواردی به موفقیت های بالا دست یافته اند. یکی از قهرمانان المپیک که در دبستان بیش فعال بود، با تشخیص معلم ورزش خود به سوی ورزش روی آورد و به مرور به موفقیت هایی دست یافت تا آن جا که به مقام قهرمانی المپیک رسید. ۸ نقش والدین اگر به عنوان والد کودکان بیش فعال نقش خود را به خوبی در مقابل همه کسانی که در درمان شرکت دارند مانند معلمان، پزشک، روان شناس، روان پزشک یا حتی سایر اعضای خانواده ایفا کنید، می توانید بهترین و مهمترین مدافع کودک خود باشید. با معلم در تماس باشید؛ باید مسئولین مدرسه بر مسیر پیشرفت کودک شما نظارت داشته باشند. آنان را در مورد نیازهای کودک بیش فعال مطلع سازید. علاوه بر سیستم جایزه برای رفتار خوب در کلاس درس باید نکاتی را در نظر گرفت از جمله - در اطراف نیمکت او عواملی را که موجب حواس پرتی او می شوند کاهش دهید. - به جای اینکه نزدیک پنجره بنشیند جای او نزدیک به معلم باشد. - برای مرتبط شدن والدین با معلم از روش یادداشت معلم در دفتر کودک استفاده شود. - والدین را در مسیر پیشرفت او قرار دهند. - والدین نیز انجام تکالیف در موعد مقرر را بررسی و ثبت کنند. - دستورات و تکالیف باید مختصر و واضح باشد. - تکالیف زیاد را به بخش های کوچکتر تقسیم کنید تا بهتر آنها را بتوان کنترل کرد. - به کودکان دلگرمی و انگیزه بدهید و او را برای کارهای درست تشویق کنید. - باید نسبت به اعتماد به نفس این کودکان حساس باشید. - مشاور و روان شناس مدرسه را در جریان قرار دهید که اگر مشکلی در کلاس پیش آید با رفتار مناسب و خاص با کودک تان آن را حل کنند. والدین کودکان بیش فعال باید به صورت گروهی آموزش ببینند تا بتوانند به کودک خود کمک کنند تا محیط خود را بشناسد و مهارت حل مشکلات را به دست آورد. کودک بیش فعال نیروی ویژه ای را می طلبد. سازماندهی رفتار والدین و سازگار شدن آنان با این شرایط نیاز به آموزش برخی مهارت ها دارد که از متخصصان باید آموخت.